سرطان یکی از بزرگترین چالش های بهداشتی در جهان است و هر ساله میلیون ها نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. در حال حاضر، روش های مختلفی برای درمان سرطان وجود دارد که بهبود شانس های بیماران را افزایش می دهند و به کاهش عوارض جانبی مرتبط با درمان های سنتی کمک می کنند. در این مقاله، به بررسی برخی از روش های درمان سرطان می پردازیم.
سرطان چیست و چه مراحلی دارد؟
سرطان بیماری است که با کمبود مکانیزم‌های کنترل طبیعی حاکم بر بقا، تکثیر و تمایز سلولی مشخص می‌شود. فرآیند پیشرفت سرطان شامل سه مرحله اساسی: شروع، ارتقاء و پیشرفت است.
در جهان، انواع مختلفی از سرطان وجود دارند که هر یک از آنها سرعت رشد متفاوتی داشته و به عوامل مختلفی بستگی دارد. بعضی از انواع سرطان‌ها می‌توانند به سرعت بسیار زیادی رشد کنند و در زمان کوتاهی به مراحل پیشرفته‌تر بروند، در حالی که برخی دیگر انواع سرطان‌ها رشد کند اما به صورت آهسته‌تری اتفاق می‌افتد.
مراحل پیشرفت سرطان چگونه است؟
- مرحله اول آن که با آسیب ژنتیکی برگشت ناپذیری همراه بوده و با تجمع DNA جهش یافته قابل تشخیص است.
- مرحله دوم ارتقاء نام دارد که ناشی از رشد بیش از حد سلول‌های جهش یافته است و تغییرات ژنومیک بیشتر دارد و باعث ایجاد توده‌های خوش خیم، از سلول‌های غیرطبیعی می‌شود.
- تومورها در نهایت، با توسعه یا گسترش سلول‌های سرطانی در طول فرآیند متاستاز به نقاط دور، از طریق سیستم لنفاوی یا گردش خون به عنوان مرحله سوم که با عنوان پیشرفت نام گذاری شده، وارد می‌شود. این فرآیند پویا توسط مواد سرطان‌زا، محرک‌های تومور و عوامل التهابی مختلف فعال می‌شود.
بر این اساس، کل این فرآیند نیز توسط فاکتورهای رونویسی، پروتئین‌های پروآپوپتوز، پروتئین‌های ضدآپوپتوز، آنزیم‌های پروتئین کیناز، پروتئین‌های چرخه سلولی، مولکول‌های چسبندگی سلولی، سیکلواکسیژناز و سایر فرآیندهای مولکولی کنترل می‌شود.
علل بروز سرطان چیست؟
بروز سرطان‌های مختلف به عوامل متعددی از جمله رفتار خاص و توزیع‌های جغرافیایی، نژاد، ویژگی‌های ژنتیکی، جنسیت، سن و قرار گرفتن در معرض عوامل سرطان‌زای محیطی بستگی دارد. علل سرطان را می‌توان به صورت زیر دسته بندی کرد:
- وضعیت ایمنی پایین به دلیل ابتلا به دیابت (به ویژه نوع 2)
- بیماری مزمن
- کهولت سن
- چاقی
- عادات سبک زندگی و عدم فعالیت بدنی
- زخم‌های مزمن که بهبود نمی‌یابند
- قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا محیطی
- وراثتی بودن ژنتیکی
- تجمع رادیکال‌های آزاد سمی و استرس اکسیداتیو (اکسید کننده)
ایجاد سرطان به علت سیستم ایمنی ضعیف برای فرد مبتلا به دیابت
بیمارانی که سیستم ایمنی پایینی دارند بیشتر در خطر ابتلا به سرطان هستند. این نشان می‌دهد که افراد مبتلا به دیابت در مقایسه با افراد بدون دیابت، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان هستند. بیماران مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی مانند افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو، بیماری کرون و سرطان تیروئید در تیروئیدیت خود ایمنی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان کولورکتال (CRC) هستند و همچنین بیماران مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) نیز جز افراد با ریسک بالاتر به ابتلا به سرطان‌های از جمله اپیتلیال و غیر اپیتلیال و عفونت‌های مزمنی که نشان‌دهنده وجود سرطان‌های متعدد است، هستند.
کهولت سن، عامل ایجاد سرطان
اگرچه افزایش سن به تنهایی به عنوان یک عامل تعیین کننده و پر اهمیت در عوامل ابتلا به سرطان نمی‌باشد، اما نشان دهنده قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مواد سرطان زا است. و همچنین با ضعف سیستم ایمنی که می‌تواند به عنوان یک عامل خطر برای ابتلا به سرطان شناخته شود، همراه است.
چاقی و بروز سرطان
چاقی نیز ارتباط تنگاتنگی با دیابت دارد. بنابراین در یک جامعه با شیوع بالای چاقی، شیوع دیابت بالایی نیز خواهیم داشت.
سرطان و سبک زندگی ناسالم (عدم فعالیت بدنی)
به طور کلی، یک سوم سرطان‌ها ناشی از سیگار کشیدن، یک سوم به دلیل رژیم غذایی و سبک زندگی، یک پنجم آنها ناشی از عفونت است و همچنین عوامل دیگر را می‌توان به مواد سرطان زا، آلاینده‌های محیطی و الکل اشاره کرد.
طیق تحقیقیات انجام شده، تنباکو و سیگار با تعدادی از سرطان‌ها از جمله سرطان حنجره، مثانه، پستان، مری و دهانه رحم مرتبط است. بر این اساس، سیگار می‌تواند خطر ابتلا به سرطان خون را تا 43 درصد افزایش دهد. علاوه بر این، چاقی نیز با تعدادی از سرطان‌ها، به خصوص سرطان آندومتر یا مخاط رحم، پستان و CRC مرتبط است.
تاثیر زخم های مزمن در ایجاد سرطان
وجود برخی زخم‌های مزمن خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند. زخم مارجولین شایع ترین نوع زخم بدون بهبودی است که در کشورهای در حال توسعه به خصوص در مناطق روستایی و شرایط بد زندگی دیده می‌شود. به همین ترتیب، این عامل خطر با عفونت‌های مزمن همراه است و زخم‌ها به دلیل عفونت مداوم قابل بهبود نیستند.
وجود مواد سرطان زا در محیط
قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا محیطی احتمالاً مهم‌ترین علت سرطان می‌باشد. تماس با پرتوهای یونیزان نیز یکی دیگر از عوامل خطرناک، مهم و اثبات شده برای تعدادی از سرطان‌ها از جمله لوسمی حاد، سارکوم بافت نرم، ریه، تیروئید، پستان، سرطان پوستی سلول بازال و سنگفرشی است. نقش مواد شیمیایی سرطان‌زا به خصوص مواردی که در دود تنباکو یافت می‌شوند. و همچنین آفلاتوکسین، بنزن، آزبست، رادون و رنگ‌های آزو در بسیاری از سرطان‌های انسانی به خوبی نشان داده شده‌اند.
عامل وراثت و ژنتیک در سرطان گرفتن
سرطان در اثر آسیب ژنتیکی به ژنوم سلول ایجاد می‌شود. فرد این آسیب‌ها را یا از نظر ژنتیکی به ارث می‌برد یا در طول زندگی به‌صورت اکتسابی کسب میکند. شایان ذکر است آسیب‌های ژنتیکی اکتسابی اغلب از طریق شیوه.های زندگی ناسالم بدست می‌آیند.
نقش استرس اکسیداتیو و رادیکال های آزاد در سرطان
تجمع رادیکال های آزاد سمی به دلیل مصرف الکل، سیگار، چاقی و فرآیندهای التهابی مزمن می‌باشد در ایجاد سرطان نقش دارند.
انواع روش های درمان سرطان
توسعه سریع دانش بشری، در زمینه بیولوژی سرطان از طریق تجزیه و تحلیل تغییرات ژنتیکی یا ژنوم سلول‌های سرطانی در هزاران نمونه به دست آمده از بیماران منجر به درک بهتری از تکامل مولکولی سرطان و کشف اهداف درمانی خاص برای درمان سرطان شده است.
از این قبیل می‌توان به کشف مسیرهای سیگنال‌دهی داخل سلولی، مسیرهای مرگ سلولی و گیرنده‌های فاکتور رشد، عروق تومور، فرآیندهای اپی ژنتیکی، نقص در ترمیم DNA و مکانیسم‌های فرار از سیستم ایمنی از پاسخ به درمان اشاره کرد.
جراحی
جراحی استاندارد
جراحی استاندارد یکی از روش های اصلی درمان سرطان است. در این روش، سرطان و بافت اطراف آن به طور کامل برداشته می شود. این روش معمولاً برای سرطان های محدود به یک منطقه خاص بدن استفاده می شود.
جراحی لاپاراسکوپیک
جراحی لاپاراسکوپیک یک روش جدیدتر برای جراحی سرطان است. در این روش، از طریق سوراخ های کوچک در بدن، ابزارهای کوچکی وارد می شوند تا بافت سرطانی را برداشت کنند. این روش عموماً باعث کاهش درد و زمان بهبودی بیمار می شود.
شیمی درمانی
شیمی درمانی یک روش درمان سرطان است که از داروها برای تخریب سلول های سرطانی استفاده می کند. این درمان معمولاً باعث کاهش اندازه تومور و کنترل سرطان در سراسر بدن می شود.
رادیوتراپی
رادیوتراپی یکی دیگر از روش های درمان سرطان است که از پرتوهای با انرژی برای تخریب سلول های سرطانی استفاده می کند. این درمان معمولاً به صورت خارجی از بدن اعمال می شود و می تواند به ترکیب با دیگر روش های درمانی استفاده شود.
درمان های هدفمند
درمان های هدفمند یک روش نوآورانه در درمان سرطان است. در این روش، داروها یا سایر ترکیبات شیمیایی به صورت مستقیم به سلول های سرطانی می روند و آنها را تخریب می کنند. این روش به دلیل کاهش عوارض جانبی مرتبط با درمان های سنتی، مورد توجه قرار گرفته است.
